Pesten op het werk

Pesten is van alle tijden en van alle omgevingen. Ook op het werk komt pesten vaak voor. Pesten is iets anders dan een grapje of een plagerijtje. Pesters hebben de bedoeling iemand een ander te beschadigen, ook al zullen ze dat zelf misschien niet zo noemen. Hun gedrag is erop gericht om psychisch of materieel voordeel te behalen ten koste van anderen. 

Verschillende vormen van pesten

Pesten kan verschillende vormen aannemen. Veel voorkomende vormen van pesten zijn:

• Isoleren, buitensluiten van een persoon
• Moeilijke of onaangename taken stelselmatig aan een bepaalde persoon toebedelen
• Bespotten, dreigen of intimideren
• Discriminatie, racisme, seksuele intimidatie of lichamelijk geweld

Daders en slachtoffers

In alle verhoudingen komen pesters en slachtoffers voor. Leidinggevenden misbruiken soms hun macht en gaan tot pesten over om hun zin te krijgen. Daarmee intimideren ze gelijk anderen en geldt het pesten als waarschuwing. Sociale uitsluiting en het toebedelen van onaangename taken aan één van de medewerkers zijn methoden die leidinggevenden soms gebruiken om hun zin te krijgen. Maar ook onder collega’s kan een soort overeenstemming ontstaan over de uitsluiting van één van hen. Met name in tijden van krimp en reorganisatie is dat een middel waarmee collega’s als het ware zelf een ‘voorselectie’ doen.

Ook ondergeschikten kunnen een leidinggevende het leven zuur maken. Vooral wanneer meerdere ondergeschikten een leidinggevende het leven zuur maken, kan dat voor de leidinggevende knap lastig zijn.

Gepest worden of je zin niet krijgen

Gepest worden is een beleving en pesters zullen vaak ontkennen dat zij zich aan dergelijk gedrag schuldig maken. De ontkenning kan zelfs onderdeel uitmaken van het pestgedrag. Slachtoffers kunnen ook overdrijven. Gepest worden kan opgevoerd worden als omstandigheid wanneer collega’s zich benadeeld voelen, terwijl dat niet altijd zo hoeft te zijn. Vaak geldt in een situatie van pesten het woord van de één tegenover dat van de ander en is de bewijslast moeilijk rond te krijgen.

Wie zijn de pesters?

Pesters staan vaak niet alleen. Vaak is er wel een voortrekker, een persoon die een slachtoffer nodig heeft om zich beter over zichzelf te voelen. Het slachtofferschap van de gepeste persoon geldt dan als een soort bevestiging van het eigen gelijk. Maar pesters oefenen vaak een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op anderen, al was het maar omdat die bang zijn het volgende slachtoffer te worden en bij zichzelf denken: “if you can’t beat them, join hem”.

Pesten en bedrijfspsychopaten op het werk

Zowel in Nederland als internationaal is er onderzoek gedaan naar pesten op het werk. In onderstaand filmpje wordt uit de doeken gedaan hoe vaak pesten wel niet voorkomt en waarom vaak de slachtoffers het onderspit delven en pesters beter worden van hun eigen wangedrag.

Wat zijn de gevolgen van pesten?

De gevolgen van pesten zijn vaak veel ernstiger dan mensen denken. Het slachtoffer staat onder een voortdurende spanning. Hij of zij staat de volle werktijd op scherp om zich geestelijk voor te bereiden op de volgende pestaanval. Daartegen zijn lichaam en geest niet bestand. Slachtoffers van pesten kunnen last krijgen van hoofdpijn, maag- en darmklachten, hartkloppingen, stress en slaapproblemen. Gepest worden is een belangrijke oorzaak van ziekteverzuim, burn-outklachten en langdurige ziekte. Nogal wat slachtoffers raken arbeidsongeschikt. Blijft een slachtoffer echter hetzelfde werk doen, dan kan hij of zij gaan lijden aan PTSS (post-traumatische stressstoornis) of een gegeneraliseerde angststoornis. Slachtoffers vertrouwen niemand meer en veranderen van persoonlijkheid. Slachtoffers kunnen chronisch depressief raken en zelfmoordneigingen krijgen. Geschat wordt, dat één op de tien zelfmoorden zijn oorzaak heeft in pesten.

Wat kun je ertegen doen?

Pestgedrag heeft naast gevolgen voor het slachtoffer ook consequenties voor de organisatie en voor collega’s. Uiteindelijk wordt meestal zelfs de dader er slechter van omdat hij door de meeste anderen als bedreiging wordt gezien waar ze liever vanaf willen. Alle aanleiding om in te grijpen dus. Maak het pesten bespreekbaar, óók (of misschien juist) als niet-gepeste collega. Besef als slachtoffer dat wanneer je geen slachtoffer meer bent, het pesten meestal ook snel ophoudt. Vraag advies en zoek hulp, bijvoorbeeld bij de bedrijfsarts. Zorg als leidinggevende voor een veilige werksfeer door grenzen te stellen en onacceptabel gedrag te bestrijden. Een gezonde en veilige werksfeer is niet alleen een recht van iedere werknemer, het is ook werkelijk in het belang van alle medewerkers op de werkvloer.

Je kunt meer lezen over pesten op Arboportaal.

Lees meer over werk: