Stel je voor dat je op een goede, of beter: slechte, dag bij je baas geroepen wordt terwijl je geen afspraak had. Als je binnenloopt zie je dat ze niet alleen is, maar de HR business partner er ook is. Je ruikt onraad, en terecht, want deze combinatie voorspelt slecht nieuws. De openingszin “Ga even zitten, we willen wat met je bespreken” bevestigt dat alleen maar.
Als je vijf minuten later de spullen van je bureau staat in te pakken besef je nauwelijks wat er gebeurd is. ‘Op non-actief stellen’, wat betekent dat eigenlijk voor je baan? Het is een soort van ontslag maar ook weer niet. Je mag niet meer naar je werk komen, vrij dus, maar dat wil je eigenlijk helemaal niet! Wat vertel je je partner als je strak thuis komt? Wat vertelt je baas aan je collega’s of heeft ze al verteld? Is er nog een kans om terug te komen en hoe gaat dat dan?
Zwaar middel
Wat jou net is overkomen heet officieel ‘non-actiefstelling’. Het is een zwaar middel dat elke werkgever kan inzetten als een werknemer zich misdraagt, ook als dat niet in je arbeidsovereenkomst staat. Tijdens je non-actiefstelling wordt je salaris doorbetaald. Ondertussen werkt je werkgever aan je afscheid en dat kan op verschillende manieren. Maar eerst iets meer over de vraag of dit eigenlijk wel mag.
Een vorm van belediging
Het korte antwoord is: nee, tenzij. Tenzij je werkgever zwaarwegende redenen heeft om je naar huis te sturen, mag hij je niet zomaar op non-actief stellen of schorsen. Wat je werkgever doet heet ‘diffamerend’ oftewel beledigend en als dat onterecht is, kan hij bij ontslag een zware boete in de vorm van een billijke vergoeding tegemoet zien. Maar als je werkgever wel zwaarwegende redenen heeft dan ben je zelf zuur. Zwaarwegende redenen kunnen zijn dat je werkgever onderzoek wil doen naar misdragingen van jou waarbij hij niet wil dat je dat onderzoek kunt verstoren. Of er is sprake van een onhoudbare situatie op de werkvloer, bijvoorbeeld omdat je een collega een klap verkocht hebt. Maar het kan ook zijn dat de belangrijkste klant is weggevallen en dat was nou net de klant waar jij voor werkte.
Schakel een jurist in
Tijdens je non-actiefstelling is je werkgever druk in gesprek met zijn advocaat. Dat is precies wat jij ook het beste kunt doen: bel de vakbond of je rechtsbijstandsverzekeraar en als je geen van beide hebt een advocaat of jurist. Het beste is als die dan rechtstreeks contact opneemt met je werkgever om jouw belang te behartigen. Is de non-actiefstelling onterecht en ben je niet al te zeer beledigd? Dan kan jouw rechtshulpverlener wedertewerkstelling eisen. Maar niet elke werkgever geeft daaraan toe. Houd er rekening mee dat de meeste non-actiefstellingen eindigen in een vaststellingsovereenkomst of ontbindingsverzoek, ontslag dus.
Begin van het einde
Als je werkgever dus niet op zijn schreden terugkeert eindigt je non-actiefstelling dus meestal in wat we een ‘papierwinkel’ zullen noemen. De ingeschakelde juristen produceren aardig wat geschriften en wisselen die met elkaar en hun opdrachtgevers uit. De uitslag? Meestal hangt die samen met welke partij er het meest de fout in is gegaan; jij omdat je bepaalde regels hebt overtreden of je werkgever omdat de non-actiefstelling onterecht was. Degene met het gelijk aan zijn of haar kant trekt meestal aan het langste eind, in elk geval in financieel opzicht. Want hou wel met één ding rekening: in 95% van de gevallen is het einde van jouw arbeidsovereenkomst met je non-actiefstelling in zicht, zelfs als die onterecht was.